CENGIZ DEGERLEME UFRS Degerlemede Dogru Adres

Uluslararasi Finansal Raporlama Standartlari (UFRS) kapsaminda Maddi Duran Varlik Degerlemesi;

(UFRS) Maddi Duran Varlık Değerlemesi konusunda rapor hazırlayan spk lisanslı eksperlerin öncelikle değerleme kavramına vakıf olmaları önem arz etmektedir. Bu konuda uzman olan spk lisanslı makine mühendisleri, spk lisanslı makine yüksek mühendislerinin aşağıda belirtilmiş olan çalışmaları makine değerleme raporu hazırlamaları beklenmektedir.

Maddi Duran Varlik Degerlemesi;

UFRS ve Uluslar arası Muhasebe Standartları (UMS) kapsamında ihtiyaç duyulan maddi duran varlıkların (arsa-arazi, binalar, makine-ekipmanlar vb.) makul değer (gerçeğe uygun değer) raporlarının hazırlanması; UFRS ve Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) kapsamında ihtiyaç duyulan maddi duran varlıkların (arsa-arazi, binalar, makine-ekipmanlar vb.) makul değer (gerçeğe uygun değer) raporları SPK Lisanslı mühenisler tarafından hazırlanarak ilgili kuruma sunulur. Makine ekipmanlar dışında mobilya, demirbaş, büro cihazları ve motorlu taşıtlar gibi bir işletme içerisinde yer alan varlıklarında değerlemesi yapılabilmektedir.

Şirket değerlemesi konusu muhasebe ve finans alanında bugüne kadar çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Bunun nedeni, şirket değerlemesi konusunda farklı görüş ve yaklaşımların bulunması ve şirketlerin gerçek değerinin genellikle pazarlık ortamında belirlenmesidir. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UFRS (TFRS) degerlemesi belli kavramlar ve ilkeler altında spk lisanslı makine degerleme uzmanları tarafından finansal tabloların gerçeğe uygun biçimde düzenlenmesini öngörmektedir. Bu nedenle, finansal tabloların, özellikle bilançonun UFRS (TFRS) değerlemeninilkeleri ile değerlenmesi sonucu şirketlerin defter değeri (muhasebe değeri) daha anlamlı hale gelmesi sağlanmaktadır.

UFRS Makine Degerleme

UFRS degerleme ölçülerine bakılması durumunda Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSB) finansal tabloların işletmenin gerçeğe uygun finansal durumunu yansıtabilmesini sağlamak amacıyla bir çok standart yayınlamış bulunmaktadır. UFRS (TFRS) degerlemenin büyük bölümü varlıkların ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleriyle ölçülmesini ve raporlanmasını öngörmektedir. UFRS (TFRS) nin getirdiği gerçeğe uygun değer kavramının şirket değerlemesinde kullanılan defter değeri yaklaşımını etkileyeceği ve defter değerleri genellikle tarihi maliyetlere dayandığı için, defter değeri yaklaşımında birçok düzeltme ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, UFRS (TFRS) değerlemesi ile uyumlu olarak hazırlanan makine ve menkul degerleme raporları ile bilançolar değer yitirme ve enflasyon faktörlerini yok ederek defter değerinin piyasa değerine yaklaşması mümkün olmaktadır.

Piyasa değeri ve defter değerinin farklılaşmasına neden olan; enflasyon, değer yitirme ve entellektüel sermaye gibi faktörlere rağmen, defter değeri yaklaşımı terk edilmemelidir. Defter değerleri piyasa değerlerine makine degerleme raporları ile yaklaşacak biçimde düzeltilebilmektedir.

En yaygın düzeltmeler varlıkların;

Yerine koyma maliyeti değerleme (replacement cost)

Tasfiye değeri degerleme (liquidation value)

bugünkü değeri degerleme (present value)

spk lisanslı makine degerleme uzmanlarının hazırladığı raporlar ile tespit edilerek gerçekleştirilmektedir.

Maddi Duran varlillarin Degerlemesi (UMS-TMS 16)

UMS (TMS) 16 maddi duran varlıkların maliyet yöntemi ya da yeniden değerleme modeline göre değerlenmesini öngörmektedir. Maliyet yöntemi söz konusu varlıkların bilançoda “maliyet eksi birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklüğü zararları” üzerinden gösterilmesidir. Maliyet yönteminde varlığın net defter değeri (maliyet eksi birikmiş amortisman) geri kazanılabilir değerinden büyük ise, aradaki fark zarar olarak muhasebeleştirilmekte ve varlık bilançoda geri kazanılabilir değeri üzerinden raporlanmaktadır. Geri kazanılabilir değer, gerçeğe uygun değer eksi satış giderleri ve kullanım değerinden büyük olanıdır. Buna göre maliyet yöntemini kullanan işletmeler maddi duran varlıklarını, bu varlıklarda değer düşüklüğü olması halinde gerçeğe uygun değerleri üzerinden raporlayacaklardır.

makine degerleme ile ilgili aşağıdaki bilgilerin edinildiğini düşünelim:

Satınalma maliyeti : 150.000 TL

Birikmiş amortismanlar : 75.000 TL

Defter değeri : 75.000 TL

Piyasa değeri (gerçeğe uygun değer) : 80.000 TL

Kullanım değeri : 85.000 TL

Kullanım değeri piyasa değerinden yüksek olduğu için, geri kazanılabilir değer kullanım değeridir. Ancak, defter değeri (75.000 TL) geri kazanılabilir değerinden (85.000 TL) küçük olduğu için, şirket makinalarını maliyet değeri üzerinden raporlayacaktır. O halde, varlığın defter değeri geri kazanılabilir değerden küçükse, maliyet yöntemi duran varlıkların gerçeğe uygun değer ile raporlanmasına izin vermemektedir.

UMS (TMS) 16 yeniden değerleme yönteminin seçilmesi halinde değerleme ölçüsü olarak gerçeğe uygun değerin kullanılmasını öngörmektedir. Gerçeğe uygun değer ikincil piyasaya sahip varlıklar için genellikle piyasa değerine işaret etmektedir (eğer piyasalar etkinse piyasa değeri aynı zamanda kullanım değerine eşit olacaktır). Yeniden değerleme yönteminin seçilmesi halinde maddi duran varlıklar gerçeğe uygun değerleriyle değerlenmektedir Ancak, bu düzeltme sürecinde aşağıda açıklanan sorunlarla karşılaşılabilmektedir:

İkincil piyasalar ancak sınırlı sayıda varlık için mevcuttur. Örneğin, bir üretim işletmesinin tamamlanmış mamullerinin değerlerini tahmin etmek bu mamullerin işlem gördüğü ikincil piyasalar var olduğunda mümkündür. Ancak, henüz tamamlanmamış mamullerin (yarı mamuller) değerlerini tahmin etmek bunlar tamamlanmış mamul haline gelinceye kadar ikincil piyasalara sahip olmadıkları için zordur. Benzer biçimde, araştırma ve geliştirme giderleri, marka değerleri veya sıklıkla ticarete konu olmayan diğer varlıklar için de ikincil piyasalar ve dolayısıyla piyasa fiyatları yoktur. Aslında, buradaki sorun piyasaların ve piyasa fiyatlarının var olmaması halinde varlıkların dışsal ve objektif bir değerleme aracından yoksun kalmalarıdır.

UFRS (TFRS) gerçeğe uygun değeri değerlemesi “tarafsız, danışıklı olmayan, ilişkili taraflar arasında olmayan ve objektif olan, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın değişimi veya bir borcun kapatılması için kabul edilen tutar” olarak tanımlamaktadır.Ancak bu tanım, alternatif gerçeğe uygun değer bileşenlerinin (net gerçekleşebilir değer, geri kazanılabilir değer ve kullanım değeri) genellikle birbirinden farklı olması nedeni ile eleştirilmektedir.

Tüm bu eleştirilere rağmen gerçeğe uygun değer, diğer değerleme yöntemleri ile karşılaştırıldığında şirket değerlemesinde kullanılabilecek en anlamlı değerleme yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Genellikle piyasa operasyonel olarak geri kazanılabilir değer veya net gerçekleşebilir değer ile tanımlandığı için, UMS (TMS) 2’de vurgulanan net gerçekleşebilir değer piyasa fiyatına (gerçeğe uygun değer) işaret etmektedir.

UFRS (TFRS) degerleme yapılması gerçeğe uygun değer kavramı defter değeri yaklaşımındaki düzeltme ihtiyaçlarını asgariye indirgemekte ve bu yaklaşımı şirket değerlemesi için daha kullanışlı hale getirmektedir Gerçeğe Uygun Değer Kavramı UFRS (TFRS) gerçeğe uygun değeri tarafsız, danışıklı olmayan, ilişkili taraflar arasında olmayan ve objektif olan, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın değişimi veya bir borcun kapatılması için kabul edilen tutar olarak tanımlamaktadır.Alternatif gerçeğe uygun değer bileşenlerinin (net gerçekleşebilir değer, geri kazanılabilir değer ve kullanım değeri) genellikle birbirinden farklı olması nedeni ile eleştirilmektedir.

UFRS (TFRS) de gerçeğe uygun değer hesaplaması gerektiren ve gerektirmeyen ya da başka standartlara referans vererek gerçeğe uygun değer hesaplamasını gerektiren standartlar aşağıda sunulmuştur.

Gerçeğe Uygun Değer Hesaplaması ve UFRS (TFRS) ler Gerçeğe Uygun Değer Hesaplaması Gerektiren Standartlar

UMS 11 - İnşaat Sözleşmeleri

UMS 16 - Maddi Duran Varlıklar

UMS 17 - Kiralama İşlemleri

UMS 18 - Hasılat

UMS 19 - Çalışanlara Sağlanan Faydalar

UMS 20 - Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması

UMS 26 - Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama

UMS 33 - Hisse Başına Kazanç

UMS 36 - Varlıklarda Değer Düşüklüğü

UMS 38 - Maddi Olmayan Duran Varlıklar

UMS 39 - Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçümleme

UMS 40 - Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

UMS 41 - Tarımsal Faaliyetler

Başka Standartlara Referans Vererek Gerçeğe Uygun Değer Hesaplamasını Gerektiren Standartlar

UMS 2 - Stoklar

UMS 21 - Kur Değişiminin Etkileri

UMS 27 - Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar

UMS 28 - İştiraklerdeki Yatırımlar

UMS 31 - İş Ortaklıklarındaki Paylar

UMS 32 - Finansal Araçlar: Sunum

UFRS 4 - Sigorta Sözleşmeleri

UFRS 7 Finansal Araçlar

Gerçeğe Uygun Değer Hesaplamasını Gerektirmeyen Standartlar

UMS 1 - Finansal Tabloların Sunuluşu

UMS 7 - Nakit Akış Tabloları

UMS 8 - Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar

UMS 10 - Bilanço Tarihinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar

UMS 12 - Gelir Vergileri

UMS 14 - Bölümlere Göre Raporlama

UMS 23 - Borçlanma Maliyetleri

UMS 24 - İlişkili Taraflar

UMS 29 - Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama

UMS 34 - Ara Dönem Finansal Raporlama UMS Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

UFRS 6 - Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi

IFRS 1 - Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

UFRS 2 - Hisse Bazlı Ödemeler

UFRS 3 - İşletme Birleşmeleri

UFRS 5 - Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler Kira Değeri Tespiti Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır.Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin %5'idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve haklarının maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi usul Kanunun servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerin %10'udur.makinelerin kira değerinin tespiti konusunda deneyimli SPK Lisanslı makine değerleme uzmanı tarafından hazırlanan makine değerleme raporları kullanılmaktadır

Kullanım Hakkı Değer Tespiti Taşınırlar ve taşınmaz mallar, haklar veya bir mal varlığı üzerinde kurulabilen kullanım hakkı, Türk Medeni Kanununda "intifa hakkı" olarak düzenleniyor.Kanuna göre, taşınır ve taşınmaz mallarda intifa hakkının kazanılması ve tescilinde, aksine düzenleme olmadıkça, mülkiyete ilişkin hükümler uygulanıyor.Taşınmaz üzerindeki yasal intifa hakkı tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebiliyor. Tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebiliyor.Kullanım hakkı konusunun tamamen yok olması ve taşınmazlarda tescilin terkini; yasal intifa hakkı, sebebinin ortadan kalkmasıyla sona eriyor. İntifa hakkı, gerçek kişilerde hak sahibinin ölümü; tüzel kişilerde kararlaştırılan sürenin dolması, süre kararlaştırılmamışsa kişiliğin ortadan kalkmasıyla sona ererken; tüzel kişilerin intifa hakkı, en çok yüz yıl devam edebiliyor. makinelerin kullanım değerinin tespiti konusunda deneyimli SPK Lisanslı makine değerleme uzmanı tarafından hazırlanan makine değerleme raporları kullanılmaktadır.

Danışmanlık Ve Şirketlere Özel Çözümler Şirket birleşmeleri, satınalmalar, ortaklıktan ayrılma, hisse devr,, eski mekipmanların elden çıkarılması, muhasebesel kayıtlarda ufrsye göre düzenleme yapılması vb. her türlü durumda makinelerin fabrikaların ve gayrimenkul içerisinde bulunan her türlü tesisatların ikame değeri, rayiç değeri, satış değeri, satınalma değeri, sigporta değerinin tespiti konusunda deneyimli SPK Lisanslı makine değerleme uzmanı tarafından hazırlanan makine değerleme raporları kullanılmaktadır