Yenilenebilir enerji santrali degerleme raporu hazırlanması aşamasında, tanımlamaların doğru yayapılması gerekmektedir. Yenilebilir enerji dediğimizde enerji kaynağından alınan enerjiye eşit oranda veya kaynağın tükenme hızından daha çabuk bir şekilde kendini yenileyebilmesi olarak tanımlamak gerekirse güneşten elde edilen enerji ile çalışan bir teknoloji bu enerjiyi tüketir, fakat tüketilen enerji toplam güneş enerjisinin yanında çok küçük kalmaktadır. Yenilenebilir enerjinin; tesisler, hayvanlar ve insanlar tarafından kalıcı olarak tüketilmesi mümkün olmamkla birlikte Fosil yakıtlar, çok uzun bir zaman çizelgesi göz önüne alındığında teorik olarak yenilenebilir olarak kabul edilebilmekte iken, istismar edilerek çok hızlı şekilde kullanılması sonucu yakın gelecekte tamamen tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır.
Türkiye de kullanılmak olan enerji kaynakları arasında yenilenebilir enerji kullanımı çok düşük seviyelerde olmakla birlikte yenilenebilir enerji kullanan santrallerin toplam kurulu güçleri:
RES Rüzgar enerjisinin kurulu gücü 7000 MW,
HES Hidrolik kurulu gücü 28000 MW,
JES Jeotermal enerji kurulu gücü 1300 MW,
GES Güneş Enerjisi kurulu gücü 5000 MW,
Bu amaçla YEKDEM 2011 yılında kurularak “5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” kapsamında faaliyetlerini yürütmektedir. “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik” ile YEKDEM’ in kuruluşu ve işleyişini düzenlemek amacıyla kamu tüzel kişilerinin görev ve yetkileri ile ilgili gerçek ve tüzel kişilerin hak ve sorumluluklarına ilişkin usul ve esasları belirlenmiştir.
YEKDEM’den yenilebilir enerji üretim tesisleri yararlanabilmektedir. Rüzgar santrali degerlemesi, güneş santrali degerlemesi, jeotermal enerji degerlemesi, biyokütle enerjisi degerlemesi, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dahil), dalga enerjisi, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı on beş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynakları olarak sıralanmıştır.5346 sayılı YEK Kanunu’nun yürürlük tarihi olan 18/5/2005 tarihinden 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmiş ya da girecek olan ve bu Kanun kapsamında yer alan üretim tesislerine 10 yıl süre ile uygulanmaktadır. YEKDEM’in senelik işleyen bir mekanizma olması nedeniyle bir sonraki takvim yılında YEKDEM’den faydalanmak isteyen üretim lisansı sahipleri 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvuruda bulunmak zorundadır. Cari yılda YEKDEM’e katılan ancak bir sonraki yıl YEKDEM’e katılmak istemeyen üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin bu konuda EPDK’ya bir başvuruda bulunmaları gerekmemektedir. Lisanssız elektrik üretimi mevzuatı kapsamında YEKDEM’den faydalanan üretim tesislerinin, sistemden görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalandıkları için EPDK’ya herhangi bir başvuruda bulunmalarına ihtiyaç yoktur.
HESİAD, TÜREB, JESDER, GÜNDER, GENSED, GÜYAD başkanlarının imzasını taşıyan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na ulaşan ortak mektuba göre Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizmasından (YEKDEM) süre uzatımı istendi. Güneş, rüzgar, hidroelektrik ve jeotermal enerji santrali yatırımcıları, bu tesislerde üretilen elektriğe verilen fiyat alım garantisinin 2020 yerine 2021 yılının bitiminde sona ermesini istenmektedir.
Güneş, rüzgar, hidroelektrik ve jeotermal enerji santrali yatırımcıları, bu tesislerde üretilen elektriğe verilen fiyat alım garantisinin 2020 yerine 2021 yılının bitiminde sona ermesini istedi. YEKDEM olarak bilinen, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Dayalı Yatırımları Destekleme Mekanizması uygulamasında sona yaklaşıldıkça, ilgili alt sektörleri nasıl bir geleceğin beklediği soruları giderek daha yüksek sesle dile getirilmektedir.
Yenilebilir nereji yatırımcılarından beklenti ise YEKDEM uygulamasının aynen devam etmesi, jeotermal, güneş, rüzgar, su ve biyokütleden üretilen elektriğe verilen fiyat alım garantilerinin sürdürülmesi istenmektedir. Ancak gerek küresel eğilimler gerekse elektrik üretim talebi ve altyapının geldiği nokta itibariyle ekonomi ve enerji yönetiminin konuya eskisinden çok farklı yaklaşmaya başlaması bu yöndeki bir beklentinin gerçekçilikten uzak görülmesine yol açıyor.Bu nedenlerle ilgili sektör temsilcileri ve yatırımcılar taleplerini eskisine oranla daha alçak sesle dile getirme ya da bu konuları kamuya açık etmeden Enerji Bakanlığı ve EPDK başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlara yönetimine iletme eğiliminde. HESİAD, TÜREB, JESDER, GÜNDER, GENSED, GÜYAD başkanlarının imzasını taşıyan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na ulaşan ortak mektubun içeriğine göre: kurulacak güneş,rüzgar, su, jeotermal ve biyokütleye dayalı yeni elektrik santrallerinin YEKDEM uygulamasından yararlanabilmek için 2020 sonundan önce tamamlanması şartının değiştirilmesi talep ediliyor. Söz konusu tarihin 2021 sonu olarak düzenlenmesini isteyen sektör temsilcileri buna gerekçe olarak 2020 tarihinin belirlenmesinden bu yana geçen sürede gerek ülke ekonomisinde gerekse uluslararası piyasalarda dengelerin değişmesini gösterilmektedir.
Yenilebilir enerji kaynakları bazında YEKDEM destekleri(Elektrik fiyat alım garantisi)
HES hidroelektrik santrali Elektrik fiyat alım garantisi 7.3 cent/kWh
RES rüzgar satrali Elektrik fiyat alım garantisi 7.3 cent/kWh
JES jeotermal santrali Elektrik fiyat alım garantisi 10.5 cent/kWh
GES güneş enerji santrali Elektrik fiyat alım garantisi 13.3 cent/kWh
BES biyokutle enerji santrali Elektrik fiyat alım garantisi 13.3 cent/kWh
Lisanslı üretim tesisinde yerli aksam kullanılması ve ilgili yerli aksamın “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Yerli Aksamın Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik” hükümleri ve diğer ilgili mevzuat kapsamında belgelenmesi halinde ise bu fiyatlara yine YEK Kanunu Ek-II sayılı cetvelinde yer alan fiyatlardan beş yıl süreyle ilave edilir.Böylelikle avantaj daha da artar.
YEKDEM Açısından Önemli Tarihler
1 Ağustos: Yerli aksam kullanan tesisler için ilgili Yönetmelik kapsamında yer alan belgelerin Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğüne sunulması için son tarihtir.
31 Ekim: Bir sonraki takvim yılı için YEKDEM’den faydalanmak isteyen üretim lisansı sahipleri için başvuru evraklarını Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’na sunulması ve bir sonraki takvim yılı için 31 Ekim tarihi öncesinde YEKDEM’e kayıt başvurusunda bulunmuş, ancak ilgili başvurusundan vazgeçmek isteyen üretim lisansı sahipleri için başvurunun geri çekilmesi için son başvuru tarihi.
Kasım Ayının İlk On Günü: 31 Ekim tarihine kadar tam ve eksiksiz olarak tamamlanan başvuruların ön YEK listesinde EPDK internet sayfasından duyurulması.
Ön YEK Listesi’nin Yayınlanmasını Takiben Beş Gün: İlan edilen ön YEK listesindeki başvurulara ve/veya bilgilere; üçüncü şahıslar tarafından sadece kişisel hak ihlali nedeniyle ve ilgili üretim lisansı sahipleri tarafından ilana konu bilgilerin düzeltilmesi amacıyla, EPDK’ya yazılı olarak başvuruda bulunulması için tarih aralığı.
30 Kasım: Nihai YEK Listesinin EPDK internet sayfasında duyurulma tarihi
1 Ocak-31 Aralık: 30 Kasım’da yayınlanan Nihai YEK Listesi’nde yer alan üretim lisansı sahipleri takvim yılı boyunca YEKDEM’de yer almak zorundadır.
