CENGIZ DEGERLEME Makine Degerlemede Dogru Adres

ENERJI SANTRALLERINDE GELIR YONTEMI UYGULAMASI

Enerji santralleri degerlemesinde hesaplamalarda kullanılan gelir indirgeme yönteminde iskonto oranının hesaplanmasında risksiz faiz oranının baz alınıp buna belli bir risk priminin eklenmesini öngören yöntem olarak gerek bu alandaki bilimsel çalışmalarda gerekse uygulamada sıkça kullanılmaktadır. Ancak günümüzde olduğu gibi Türkite gibi reel faizlerin çok yüksek seyrettiği piyasa koşullarında bu hesaplama biçimi düşük fiyatlamaya neden olabilmektedir. Özellikle Türkiye için reel faizlerin görece yüksek olduğu bir zaman dilimi baz alınarak gerçekleştirilen enerji santralleri değerleme raporlarında, iskonto oranı (beklenen getiri oranı) olarak sadece risksiz faiz oranı kullanıldığında ve genel olarak başarılı sonuçlar elde edildiği gözlemlenmektedir.

Rüzgâr Enerji Santrali (RES), Hidroelektrik Enerji santrali (RES) ve Güneş Enerji santrali (GES) gibi büyük bütçeli yatırım projelerinin değerlemesinde, değerleme yönteminin seçimi en önemli kararların başında gelmektedir. Geleneksel değerleme yöntemlerinin, yatırımın ekonomik ömür süresince risk ve belirsizlikleri dikkate almaması, herhangi bir dönemde olası durumlara karşı genişleme, terk etme ya da erteleme gibi esnek çözümler sunmaması, uygulamalarda olumsuz durumlar yaratmaktadır.

Reel opsiyonlar, yatırımdaki risk ve belirsizliğin, olasılık dağılımı yoluyla çeşitli analitik yöntemler ya da simülasyonlar kullanarak ele alınmasını sağlamaktadır. Enerji santrali değerleme raporlarında değerlemesi yapılan enerji santralin sonuç bölümünde elde edilen değerler ile daha önce hazırlanmış ön fizibilite raporlarının karşılaştırılmasının yapılması ve piyasa değerleri de göz önünce bulundurularak proje parametrelerinin belirlenmesi büyük öenm arz etmektedir.

,ndirgenmiş nakit akımı analizi enerji santrali değerleme çalışmalarında en fazla ağırlık verilen yöntemlerden biridir. Bu model, değerlemesi yapılan enerji sanralinin faaliyetlerini içermekle birlikte piyasa ve ülke koşullarını da hesaba katmaktadır.İndirgenmiş nakit akımı analizinde değerlemesi yapılan enerji santrali para üreten birer sistem olarak dikkate alınır. Ana unsurlar olarak bu sistemin ne kadar getiri sağlayacağı ve ne kadar harcama yapacağıdır. Sağlayacağı getiri serbest nakit girişi ve harcamalar ise nakit çıkışı olarak adlandırılır ve modele katılır. Yine bu modelde enerji santralinin sonsuza kadar yaşayacakları v/veya lisans süresi sonuna kadar yaşyacağı varsayılır. Enerji şirketlerin değerlemesi yapılırken öngörülebilir gelecekte elde edecekleri serbest nakit akımları tespit edildikten sonra devam eden yıllar için ise belli bir oranda serbest nakit akımlarının lisans sonuna kadar devam edeceği varsayılır.

Öngörülebilir gelecek lisans süresi sonuna kadar için tahmin edildikten sonra bu tutarlar hesaplanarak serbest nakit akımları oluşturulur. Bu unsurlardan en önemlisi Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Nakit Akımları olup yine bunun da en önemli elementi ise “Net Satışlar” kalemidir. Net satışlar, diğer birçok unsurun tahmin edilmesinde esas kısmı oluşturmakta olup diğer parametrelerin tahmininde de net satışlar önemli rol oynamaktadır. Örneğin faaliyet giderleri, mamul maliyetleri, işçilik giderleri vb. tüm kalemler net satışlar ile orantılı olarak hesaplanacak olup yapılan İNA modellerinde bunlar net satışların belli bir oranı olarak kabul edilecektir. Bu çerçevede gelecek yılların maliyetleri ve faaliyet giderleri de net satışların tahmin edilmesi ile birlikte hesaplanmış olacaktır.

Günümüzde Rüzgâr Enerji Santrallerinin (RES) yenilebilir enerji kaynakları içinde önemli bir yeri vardır.Ancak RES’ler belirsiz ve değişken üretim karakteristiğine sahiptir. Bu durum elektrik şebeke sistemindeki arz-talep dengesini olumsuz etkilemektedir. RES üretiminde meydana gelen bu değişkenlikler rampa olayı olarak adlandırılmaktadır. Rampa oranlarının şebeke sisteminde oluşturduğu olumsuzluklar sebebiyle RES üretimlerindeki rampa olaylarını incelemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Santral üretiminde meydana gelen değişkenliğin rampa olabilmesi, kurulu güçteki değişkenliğin %5 veya daha fazla olmasına bağlıdır.

Genellikle 15 yıllık ekonomik ömre sahip bir rüzgar santrali için, ilk olarak geleneksel değerleme yöntemlerinden literatürde sıklıkla kullanılan, İndirgenmiş Nakit Akışlar (İNA) yöntemi ile Net Bugünkü Değer (NBD) elde edilmiştir. reel opsiyonlarla değerleme sürecinde ise analitik yöntemlerden Black-Scholes değerleme yöntemi ile opsiyon değeri ve projenin uygulanabilir olup olmadığının değerlendirilmesi için Genişletilmiş Net Bugünkü Değer (GNBD) elde edilmiştir. Yatırım projesinin uygulanabilir olması için kullanılan değerleme yöntemi ile elde edilen NBD’nin pozitif sonuç vermesi ve yatırımcının da ekonomik ömür süresi sonunda kâr elde etmiş olması gerekmektedir. Negatif sonuç veren yatırım için proje uygulanabilir olmamaktadır. RES için yapılan değerleme çalışmasında ki amaç, NBD ile negatif sonuç elde edilmesi ile birlikte proje uygulanabilir onayı alamazken, risk ve belirsizliği projeye dahil ederek reel opsiyonlarla pozitif sonuç elde edilmesi ile birlikte projenin uygulanabilir onayı alabildiği sonucu elde edilmiştir. Bu durumda reel opsiyonların geleneksel yöntemlere göre üstünlüğü gösterilmiş olunmakla birlikte geleneksel yöntemlerin uygulamalarda ki yerini reel opsiyonlara bırakması gerektiği sonucuna da varılmıştır.

Enerji antralleri degerleme raporu hazırlanması konusunda hizmet veren firmamız bünyesinde bulunan spk lisanslı makine mühendisi ve spk lisanslı makine yüksek mühendisleri tarafından makine degerleme raporları hazırlanmaktadır. Öncelikli olarak Makine tesis değerleme raporu hazırlayan spk lisanslı eksperlerin enerji santrali değerlemesi kavramlarına vakıf olmaları büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple konuda uzman olan spk lisanslı makine mühendisleri, spk lisanslı makine yüksek mühendislerinin aşağıda belirtilmiş olan çalışmalar hakkında Uluslar arası değerleme standartları UDES ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UFRS konuları hakkında bilgi ve deneyime sahip olmaları ve bu bilgiler ışığında makine değerleme raporu hazırlamaları beklentisi oluşmaktadır.